W 2024 roku Najwyższa Izba Kontroli (NIK) przeprowadziła szczegółową kontrolę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, skupiając się na nadzorze szefa resortu nad działalnością konsularną. Kontrola ujawniła poważne nieprawidłowości, w związku z którymi NIK złożyła zawiadomienia do prokuratury w sprawie 11 osób, podejrzewanych o przekroczenie uprawnień oraz niedopełnienie obowiązków, co miało negatywny wpływ na interes publiczny.

W wyniku działań związanych z programem Poland Business Harbour, który nie został formalnie uchwalony ani wprowadzony do systemu prawnego, ministerstwo wydało od 2020 do 2023 roku prawie 96 tysięcy wiz. Program, mimo że miał na celu przyciągnięcie inwestycji zagranicznych, był realizowany bez odpowiednich podstaw prawnych. Tak ogromna liczba wydanych wiz w praktyce umożliwiła przyjazd do Polski wielu cudzoziemcom, głównie z Białorusi i Rosji, którzy mogli pracować i prowadzić działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele Polski, omijając formalne wymogi.

NIK zwróciła również uwagę na brak kontroli nad tym procesem ze strony kierownictwa ministerstwa, co stwarzało poważne zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa. Zawiadomienie dotyczące jednego z funkcjonariuszy publicznych odnosi się do wyrządzenia znacznej szkody majątkowej Skarbowi Państwa.

Drugie zawiadomienie dotyczyło nieprawidłowych praktyk związanych z przyjmowaniem wniosków wizowych, gdzie niektóre były rozpatrywane poza kolejnością i bez uzasadnień. Wydawanie wiz bez osobistego stawiennictwa aplikantów budzi ogromne wątpliwości co do przejrzystości procesu.

Kolejne zawiadomienie wskazuje na naruszenie niezależności konsula podczas wizyty w Mumbaju, której celem miało być wywarcie presji na konsula w kwestii wydawania pozytywnych decyzji wizowych dla cudzoziemców podających się za członków ekip filmowych. Zarzucił NIK również niedostateczne uzasadnienie decyzji związanych z wynajmem nieruchomości dla Centrum Decyzji Wizowych i Centrum Informacji Konsularnych, które pochłonęły znaczne środki z budżetu państwa.

Afera wizowa budzi ogromne kontrowersje, a w opinii NIK może prowadzić do dalszych działań w kierunku wyjaśnienia tej sprawy i wprowadzenia niezbędnych reform w działaniach konsularnych. Czy to może być początek większych zmian w polskim systemie wizowym? Śledźcie nas, aby dowiedzieć się więcej!