Gruźlica - co to za choroba?

Gruźlica to poważna choroba zakaźna wywoływana przez prątek gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis). Choć najczęściej atakuje płuca, może także zajmować inne części ciała, takie jak układ kostny, nerwowy, limfatyczny, a nawet skórę. Odkryta w 1882 roku przez niemieckiego lekarza Roberta Kocha, gruźlica do dziś pozostaje jednym z poważniejszych problemów zdrowotnych na świecie.

W 2023 roku na całym świecie wykryto aż 10 milionów nowych przypadków gruźlicy, a najwięcej z nich odnotowano w Indiach, Indonezji, Chinach, Filipinach i Pakistanie. W Europie średnia zapadalność wynosi 9,6 na 100 tysięcy mieszkańców, przy czym w Polsce jest to 13,9 na 100 tysięcy.

Sytuacja w Polsce również budzi niepokój - w 2023 roku zarejestrowano 4 231 przypadków gruźlicy, z czego większość dotyczyła gruźlicy płuc.

Drogi przenoszenia gruźlicy - jak łatwo się zarazić?

Gruźlica przenosi się drogą kropelkową, co oznacza, że na zarażenie się nie jest trudno. Osoba zakażona kaszle lub kicha, uwalniając bakterie do powietrza. Kiedy zdrowa osoba wdycha te bakterie, staje w obliczu ryzyka zachorowania. Gruźlica może być także przenoszona przez kontakt z zakażoną krwią w przypadku pozapłucznych postaci choroby.

Ciekawym zjawiskiem jest utajone zakażenie gruźlicą, które dotyczy około 25% populacji świata. Osoby te nie mają aktywnej choroby, ale ich układ odpornościowy może osłabnąć, co zwiększa ryzyko przemiany utajonego zakażenia w aktywną postać choroby.

Objawy gruźlicy - jak je rozpoznać?

Wczesne objawy gruźlicy są często mylone z innymi chorobami. Pacjenci mogą doświadczać gorączki, suchego kaszlu i ogólnego zmęczenia. W zaawansowanym stadium choroby mogą wystąpić bardziej dramatyczne oznaki, takie jak spadek masy ciała, krwioplucie, nocne poty i duszności.

W przypadku pozapłucznych postaci gruźlicy objawy są związane z zajętymi narządami. Na przykład, gruźlica kości może prowadzić do bólu kręgosłupa oraz zagrażających złamań. Z kolei gruźlica układu nerwowego może objawiać się bólami głowy, nudnościami i zaburzeniami świadomości.

Jak stwierdza się gruźlicę? Diagnostyka to klucz

Diagnostyka gruźlicy opiera się głównie na badaniach obrazowych, takich jak RTG płuc, oraz badaniach plwociny. U pacjentów podejrzewanych o gruźlicę mogą być dodatkowo wykonane badania bronchoskopowe. Szybka diagnoza jest kluczowa dla rozpoczęcia skutecznego leczenia.

Leczenie gruźlicy - długotrwały proces

Leczenie gruźlicy polega na stosowaniu kombinacji czterech leków przeciwgruźliczych przez co najmniej sześć miesięcy. Choć terapia jest zazwyczaj skuteczna, dlaczego ważne jest, aby była prowadzona pod nadzorem lekarza, gdyż może powodować skutki uboczne, takie jak bóle brzucha czy problemy z wątrobą.

Szczepienia a zapobieganie gruźlicy

W Polsce dzieci są szczepione szczepionką BCG w pierwszym dniu życia. Choć ta szczepionka pomaga w zapobieganiu najcięższym postaciom gruźlicy, nie zapobiega całkowicie zakażeniom w przyszłości. Częstość występowania działań niepożądanych jest niewielka, jednak rumień w miejscu podania jest najczęstszym skutkiem ubocznym.

Co wpływa na wzrost liczby zachorowań w Europie?

Migracja i turystyka znacząco przyczyniają się do wzrostu przypadków gruźlicy w Europie. Wzrost liczby chorych jest również związany z rosnącym zjawiskiem lekooporności bakterii, co stanowi poważne wyzwanie dla systemów opieki zdrowotnej.

W miarę jak gruźlica staje się bardziej oporna na leczenie, wyższe koszty terapii i trudności w diagnostyce mogą prowadzić do wzrostu liczby przypadków. Osoby w trudnej sytuacji społecznej mają ograniczony dostęp do opieki zdrowotnej, co zachęca do dalszego rozprzestrzeniania się choroby.

W obliczu tego wyzwania, zwiększenie świadomości o objawach i metodach leczenia gruźlicy jest kluczowe dla zatrzymania jej rozprzestrzeniania się oraz ochrony zdrowia publicznego.