Her şey, Gardner ailesinin Aralık 1963’te Kaliforniya’nın San Diego şehrine taşınmasıyla başladı.

Ailenin en büyük oğlu Randy Gardner o sırada 17 yaşındaydı ve kendi tabiriyle tam bir "bilim delisiydi". Babası asker olduğu için iki yılda bir şehir değiştiriliyorlardı ve her yeni şehirde bilim fuarına katılmayı alışkanlık haline getirmişti. Gardner’ın bir sonraki hedefi 10. Geleneksel Büyük San Diego Bilim Fuarı’nda ses getirecek bir proje yapmaktı. Potansiyel proje konularını araştırmaya başlayan Gardner, Hawaii’nin Honolulu şehrinde yaşayan radyo sunucusu Tom Rounds’un 260 saat uyumadığını duydu.

Bunun üzerine Gardner ve arkadaşları Bruce McAllister ve Joe Marciano, bu rekoru kırmak için harekete geçmeye karar verdiler. Gardner, NPR’da yayınlanan Hidden Brain programında, bu heyecan verici hedefin ardındaki motivasyonu şöyle açıklıyor: "Ben çok kararlı bir insanım ve bir şeyi kafaya takınca bir sonuç bulmadan işin peşini bırakamam."

58 yıl önce başlayan bu deney, günümüzde hâlâ oldukça ilgi çekici. Uykusuz kalma denemeleri, radyo sunucuları arasında daha önce de yapılıyordu. 1959’da Dave Hunter ve Peter Tripp, birbirlerinden habersiz olarak benzer deneyler yapmışlardı. Florida’daki WZRO kanalında çalışan Hunter, Tripp’ten iki saat önce deneyine başladı. Her iki sunucu da ilk 140 saati sorun yaşamadan geçirdi. Ancak Tripp, biraz sonra halüsinasyonlar görmeye başladı ve kafasında garip düşünceler oluştu.

Deney, 28 Aralık 1963’te başladı. Gardner, 264,4 saat yani 11 gün 25 dakika boyunca uyanık kalmayı başardı. Bu deneyi destekleyenlerin arasında Stanford Üniversitesi’nden Dr. William C. Dement de vardı. Dement, Gardner’ın sağlık durumunu takip etmek üzere San Diego’ya gitti. Deneyin başlangıcında kendini gayet iyi hisseden Gardner, ilerleyen günlerde halüsinasyonlar görmeye başladı. Bu süreçte mideme bulantılar ve hafıza sorunları da eklenince, Gardner, tüm bu yaşananları “uykusuzluk nedeniyle bir tür beyin çöküşü” olarak tanımladı.

Daha sonra deneyin popülaritesi arttı ve yerel basının ilgisini çekmeye başladı. Çeşitli medya kuruluşları, Gardner’ın kayda geçtiği rekoru ve yaşadığı zorlukları sıkça gündeme getirdi. 1963’te, JFK suikastı ve Beatles’ın ABD’deki tarihi ziyareti ile ilgili olan medya haberlerinde, Gardner’ın deneyi ülke genelinde en çok tartışılan konular arasına girmişti.

Deneyin sona ermesinin ardından Gardner, uluslararası medya tarafından efsanevi bir figür haline geldi. Ancak bu başarı, aynı zamanda sağlık sorunlarını da beraberinde getirdi. Gardner, yıllar sonra yaptığı açıklamalarda deneyi nedeniyle psikolojik sorunlar yaşadığını itiraf etti.

2017’de NPR’a verdiği bir röportajda Gardner, insomniadan mustarip olduğunu ve bu deneyin bedelini ödediğini söyledi. "Yaklaşık 10 yıl önce uyumayı bıraktım. Yatakta beş altı saat uzanıyor, belki on beş dakika uyuyordum, sonra uyanıyordum. Harap durumdaydım." diyerek yaşadığı güçlükleri anlattı.

Sonuç olarak, Randy Gardner’ın 1963 yılında gerçekleştirdiği bu deney, sadece bir rekor olarak kalmadı; aynı zamanda uykusuzluğun insan sağlığı üzerindeki etkilerini de gözler önüne serdi. Gardner’ın yaşadığı hayal kırıklıkları, onun için bu deneyin bedelini ne denli ağır olduğunu gösteren birer örnek haline geldi. Uykusuzluk üzerine yapılan modern araştırmalar, Gardner’ın deneyinin hâlâ geçerliliğini koruduğunu ve uykusuzluğun insan sağlığına olan etkilerinin araştırılmaya devam edildiğini gösteriyor. Bu olay, uyku üzerine yapılan deneylerin insan yaşamındaki önemini de bir kez daha ortaya koymuştur.