Avrupa Birliği ülkeleri, Netanyahu'yu tutuklayacak mı?

Gazze'deki olaylara ilişkkin siyasi karar almaktan kaçınan Avrupa Birliği, uluslararası yargı süreciyle sıkışmış durumda. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu için verdiği tutuklama kararı, Avrupa Birliği ülkelerini derin bir ikilem içine soktu.

Şimdi herkesin merak ettiği, üye ülkelerin Netanyahu'yu tutuklayıp tutuklamayacakları. Bu karar, üye ülkelerin uluslararası hukuka olan bağlılıklarını teste tabi tutuyor. Avrupa Birliği'nin 27 üye ülkesinin tamamının taraf olduğu Roma Statüsü'ne aykırı bir davranışta bulunmaları teorik olarak mümkün değil.

Daha önce batılı ülkelerin liderleri hakkında böyle bir karar alınmamış olması, Avrupalı ülkelerin bu tutuklama kararını uygulamaması halinde çifte standart söylemlerine yol açabilir.

Farklı kamplar içinde düşünülürse, Avrupa Birliği’nin İsrail ile ilişkileri konusunda net bir konsensüs yok. Son mahkeme kararı ile bu bölünmüşlüğün daha da artması bekleniyor.

Avrupa Birliği’nin İsrail ile siyasi diyaloğunun sonlanmasını savunan Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Uluslararası Ceza Mahkemesi kararlarının siyasi olmadığını ve bu kararların saygı gösterilerek uygulanması gerektiğini belirtti. Bu görüş, İspanya, İrlanda ve Belçika gibi ülkeler tarafından destekleniyor.

Bunun yanında, başka bir grup ülke, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin kararlarına kesin bağlı olduklarını belirtirken, karardan pek memnun oldukları hissedilmiyor. Bu ülkelerden biri olan İtalya, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin siyasi bir rol üstlenmemesi gerektiğini vurgularken, uygulamanın zorluk yaratacağını dile getirdi.

Macaristan Başbakanı Viktor Orban ise mahkemeyi siyasi bir müdahalede bulunmakla suçlayarak Netanyahu'yu ülkesini ziyaret etmeye davet etmeyi düşündüğünü açıkladı. Macaristan, Avrupa Birliği içerisindeki en güçlü İsrail destekçilerinden biri olarak bu tutumuyla dikkat çekiyor.

Avrupa Birliği ülkelerinin Uluslararası Ceza Mahkemesi kararları ile ters düşmemek için bir kaçınma stratejisi izlemesi bekleniyor. Avrupa Birliği'nin ülkeleri, Netanyahu topraklarına ayak basmadığı takdirde onu tutuklaması veya yargılaması mümkün görünmüyor.

Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin tutuklama kararını verdiği diğer bazı devlet başkanları da benzer durumlarla karşılaşmıştı. Örneğin, eski Sudan Devlet Başkanı Ömer El Beşir, hakkında verilen bir karara rağmen 2017'de Güney Afrika'ya gitmesine rağmen tutuklanmamıştı.

Avrupa'da, insan hakları uzmanı bazı kuruluşlar, mahkeme kararları sonrası Avrupa Birliği'nin İsrail'e yaklaşımını değiştirmesi gerektiğini savunuyor. Uzun zamandır İsrail'e karşı herhangi bir tedbir alınmasını engelleyen bazı üye ülkelerin, bu durumun Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne karşı sürdürülemez olduğunu belirtmeleri bekleniyor.

Bu tür gelişmeler, Netanyahu için Avrupa’da bir sıkışma zirvesi yaratırken, uluslararası düzenin ne denli etkili ve adil olduğu konusunda da soruları gündeme getiriyor.