Bilim

Güneş'in "ölümüne" ne kadar zaman kaldı?

2024-10-15

Yazar: Zeynep

Asteroitler ve benzerleri Dünya için sürekli bir tehdit oluştursa da, bu tehdidin şu anda çok büyük boyutlarda olduğunu söylemek pek mümkün değil. Ancak insanlığı tehdit eden yegâne tehlike bu değil. Dünya'nın yok olmasına sebep olabilecek en büyük tehdit, Güneş'in "ölmesi" olabilir.

Güneş'in ne zaman ömrünün sonuna geleceği sorusuna birkaçı şekilde cevap verilebilir. Güneş, yapısındaki yakıtı tükettikten sonra bir beyaz cüceye dönüşecek. Şu anda sahip olduğu hâlden daha uzun bir süre beyaz cüce döneminde kalacağı tahmin ediliyor.

Beyaz Cüce Dönemi

Eğer bu beyaz cüce evresini yıldızın yaşamının bir parçası olarak kabul edersek, Güneş'in yaklaşık 100 milyar yıl daha yaşayabileceğini söyleyebiliriz. Ancak beyaz cüceler zamanla soğurlar ve yaşamlarının önceki evresinde ürettikleri enerjiyi serbest bıraktıkları için genellikle "ölü yıldızlar" olarak adlandırılır. Başka bir deyişle, bir yıldızın "yaşıyor" olması için enerji üretebiliyor olması gerekir; dolayısıyla Güneş'in aktif evresi sona erdiğinde ölü bir yıldız olarak kabul edilmesi mümkündür.

Güneş'in kütlesi, yıldızın ömrünü belirleyen temel faktördür. Daha büyük yıldızlar çok daha sıcaktırlar ve daha küçük olanlara göre orijinal gazlarını daha hızlı tüketirler. Güneş ile aynı zamanda doğan daha büyük yıldızlar dönemi sona ermiş olup beyaz cücelere dönüşmüşlerdir. Çok daha büyük olan yıldızlar ise ömürlerini daha hızlı tamamlayıp, milyarlarca yıl önce süpernova patlaması yaşayarak artık nötron yıldızları veya kara delikler haline gelmişlerdir.

Yaş 4,5 milyar, yolun yarısı...

Bilimsel tahminler, Güneş’in kütlesindeki bir yıldızın yaklaşık 9 ile 10 milyar yıl arasında bir ömrü olduğunu öneriyor, bizim Güneşimiz ise şu anda 4,5 milyar yılını geride bırakmış durumda. Yani yolun yarısına gelmiş gibi görünüyor.

Başka yıldızlarla karşılaşma gibi durumlardan etkilenebilir, ancak Güneş, yeterince yakınında başka bir yıldız bulunmadığı için bu kaderden kurtulmuş gibi görünüyor.

Güneş, ölmeden önce çekirdeğindeki hidrojenin tamamını tüketecek, ardından helyum-karbon füzyonunu başlatacak ve çevresindeki kabukta hâlâ hidrojen füzyonu gerçekleştirecektir. Bu aşamada parlamaya başlayacak ve Güneş, şu anki seviyesinden daha soğuk ama çok daha büyük olan bir kırmızı deve dönüşecektir. Güneş'in bu genişlemesi sırasında Dünya'yı tamamen yutması ve gezegenimize ait tüm izleri silmesi mümkündür. Ancak, başka bir teoriye göre, Güneş'ten gelen basıncın artması sonucunda gezegenimizin daha uzak bir yörüngeye taşınması olasıdır. Her iki senaryo da Dünya gezegeninin tanınamayacak kadar değişmesine (veya yıldızı tarafından yutulmasına) yol açabilir. Eğer böyle olursa, hayatta kalacak bir Dünya, Merkür’ün mevcut halinden daha sıcak hale gelecek ve yaşama elverişsiz bir duruma dönüşecektir.

Ancak Dünya’daki yaşam bu dramatik değişimle başa çıkmak zorunda kalmayacak. Güneş, bu dönüşümden çok önce bile daha fazla ısı ve ışık yaymaya başlayacak. Teknik olarak, şu anda da Güneş ısınıyor, ama bu ısınma Davası son 50 yılda gezegenimizde yaşanan ısınmalara kıyasla yaklaşık bir milyon kat daha yavaş ilerlemekte.

Dünya kurtulabilir mi?

Dünya, insanlığın ya da yerini alacak başka bir uygarlığın herhangi bir katkısı olmadan bile yavaş bir şekilde ısınmaya devam edecektir. Yeterince gelişmiş bir uygarlık, bu ısınmayı yavaşlatmak için dev bir uzay şemsiyesi gibi yöntemlerle gezegenimizi koruma altına alabilir; ancak bu tür bir yöntem, muhtemelen gezegenimize en iyi ihtimalle sadece birkaç milyon yıl kazandıracaktır. Eğer gelecekteki durumlar, mevcut fizik anlayışımıza aykırı bir şekilde gelişmezse, insanlığın ya da yerimizi alan uygarlığın gezegenimizi terk ederek diğer gezegen, uydu veya yıldız sistemlerine göç etmesi gerekecektir.

Böyle bir geleceğe hazırlanmak için ne kadar vaktimiz olduğu ise, gelecekteki insanların ısınmaya karşı ne kadar toleranslı olacağına ve uygulanabilecek soğutma yöntemlerinin ne kadar etkili olabileceğine bağlı. Eğer insanlık olarak, bu geleceğin çok daha öncesinde gezegenimizi yaşanamayacak kadar sıcak hale getirmezsek, Güneş’in ısınmasının etkisi altında Dünya'nın en azından 500 milyon yıl daha yaşanabilir kalacağından emin olabiliriz. Ancak bir milyar yılın geçmesinin pek mümkün gözükmediği de biliniyor.