İktisatçı Mahfi Eğilmez, ABD'nin 2025 Nisan'ında devreye sokacağı yeni gümrük tarifelerini, dünya ticaret sisteminde tarihi bir kırılma olarak değerlendiriyor. Eğilmez, bu düzenlemenin "komşuyu yoksullaştırma politikası"nı (beggar-thy-neighbour) yeniden uygulamaya koyarak, İkinci Dünya Savaşı sonrası kurulan uluslararası ticaret sisteminin ruhuna ters düştüğünü belirtiyor.

ABD, Trump yönetimi döneminde ticaret açığına dayalı karmaşık bir gümrük vergisi hesabı yapmış ve bu hesaplamalar dışında bazı ülkelere keyfi oranlar getirmiştir. Örneğin, Türkiye için uygulanması gereken yüzde 4,2'lik oran yerine yüzde 10 belirlenmiş, Avrupa Birliği'ne ise yüzde 20 seviyesinde gümrük vergisi getirilmiştir.

Eğilmez, bu politikaların çok uluslu ilişkileri olumsuz etkileyerek, ticaretin daralmasına neden olabileceği konusunda uyarıyor. ABD'nin Dünya Ticaret Örgütü'nü (DTÖ) devre dışı bırakmasıyla, küresel ticaretin temellerinin sarsıldığını vurgulayan Eğilmez, özellikle Çin gibi birçok ülkenin misilleme açıklamaları yaptığını ve dünyanın "nefesini tutmuş" bir şekilde bu ekonomik savaşın derinleşmesini izlediğini ifade ediyor.

Eğilmez, "Komşuyu yoksullaştırma politikası"nın tarihçesine de değinerek, bu yaklaşımın, bir ülkenin ekonomik sorunlarını çözmek için diğer ülkelerin ekonomilerini bozma çabası olarak tanımlandığını aktardı. Adam Smith'in 18. yüzyılda bu durumu eleştirdiği belirtildi.

Eğilmez, günümüzde bu tür korumacı önlemlerin, 1929’daki Büyük Buhran döneminde olduğu gibi, dünya ticaretinde daralmaya sebebiyet verebileceği konusunda uyarıyor. Ayrıca, ayrıcalıklı bölgelerde uygulanacak gümrük vergilerinin, dünya ekonomik dengelerini daha da bozabileceğini savunuyor.

ABD’nin daha önce de benzer hamleler yaptığına dikkat çeken Eğilmez, böyle bir durumda diğer ülkelerin de karşılıklı şekilde misilleme yapacağına kesin gözüyle bakmaktadır. Ekonomik savaşların, ticaret hacmini daraltarak, işsizlik ve sosyal huzursuzluk gibi sorunları da beraberinde getirebileceği öngörülüyor.

Özellikle gelişmekte olan ülkeler, bu tür gümrük tarifelerinin etkisi ile daha büyük ekonomik zorluklarla karşılaşma riski taşımakta. Eğilmez, ayrıca bu krizin, dünya çapında gıda güvenliği ve enerji fiyatları üzerinde olumsuz etkileri olabileceğine de dikkat çekiyor.

"ABD, Bretton Woods sistemini bozmuş oldu" diyen Eğilmez, ertelenmiş olası bir ekonomik buhran ve jeopolitik gerginlikler dalgasının önümüzdeki süreçte kendini göstermesi konusunda uyarıda bulunuyor. Dünya ülkeleri, yeni bir merkantilist döneme doğru hızla ilerlemekte ve bunun sonuçları, dünya ekonomisinin geleceği açısından kritik bir önem taşımaktadır.