Bilim insanları, insan beyin dokusunu temsil eden organoidleri Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) gönderdi. Bu organoidlerin hem sağlıklı kaldığı hem de beklenmedik şekilde geliştiği gözlemlendi.

2019 yılında gerçekleştirilen deneyin sonuçları, Scripps Araştırma Enstitüsü’nden moleküler biyolog Jeanne Loring tarafından açıklandı. Loring, "Bu hücrelerin uzayda hayatta kalması büyük bir sürpriz oldu. Bu çalışma, nörodejeneratif hastalıklardan (Alzheimer, Parkinson, ALS, demans) etkilenen diğer beyin bölgelerini incelemek için yeni deneylerin önünü açıyor" dedi.

Organoidler, kendi kendini yenileyebilen, organ işlevi gösterebilen ve özelleşmiş hücrelerden elde edilen üç boyutlu hücre gruplarıdır. Yapısal ve işlevsel olarak elde edildikleri dokuyla benzerlik gösteriyorlar.

Uzayda gerçekleştirilen bu çalışma, mikro yerçekiminin insan hücreleri üzerindeki etkilerini incelemek amacıyla eşsiz bir fırsat sundu. Mikro yerçekimi ortamı, hastalık modelleme ve ilaç geliştirme çalışmalarında yeni kapılar aralıyor.

ISS Ulusal Laboratuvarı’ndan moleküler biyolog Davide Marotta liderliğindeki ekip, özellikle nörodejeneratif hastalıklarla bağlantılı sinir hücrelerinin mikro yerçekiminde nasıl etkilendiğini araştırmak için yola çıktı. Araştırmada, sağlıklı bireyler ve multipl skleroz (MS) ile Parkinson hastalığına sahip kişilerden alınan hücreler, laboratuvarda yeniden programlanarak sinir hücrelerine dönüştürüldü.

Organoidlerin bir kısmı Dünya’da bırakılırken, diğer kısmı özel kriyo tüplerinde ISS’ye gönderildi. Uzayda geçirilen bir ayın ardından geri getirilen organoidler, Dünya’daki kontrol grubuyla karşılaştırıldı.

Uzaydaki organoidlerin daha hızlı olgunlaştığı, ancak hücre çoğalmasının daha yavaş olduğu tespit edildi. Ayrıca, stresle bağlantılı genlerin uzaydaki organoidlerde daha az ve beklenenden düşük iltihaplanma gösterdiği belirlendi. Bu durumun, mikro yerçekimi ortamının insan kafatasındaki koşullara daha yakın olmasından kaynaklanabileceği düşünülüyor.

Loring, "Uzayda bu organoidler beyne daha çok benziyor. Kendi mikro evrenlerini oluşturuyorlar" ifadelerini kullandı.

Araştırmacıların bir sonraki hedefi, Alzheimer hastalığından en çok etkilenen beyin bölgelerini incelemek olacak. Sinir hücrelerinin uzayda birbirleriyle nasıl bağlantı kurduğunu anlamak için de yeni deneyler planlanıyor.

Bu heyecan verici araştırmanın sonuçları, Stem Cells Translational Medicine dergisinde yayımlandı. Loring, "Bu tür çalışmalarda önceki araştırmalara dayanarak sonuç tahmin edemiyoruz. Tam anlamıyla başlangıç noktasındayız; gökyüzündeyiz ama henüz temel aşamadayız" şeklinde belirtti.

Uzaya gönderilen insan beyin organoidleri, sadece bilimsel araştırmalar için değil, insan sağlığı açısından önemli bir dönüm noktası olarak dikkat çekiyor. Bu gelişmeler, gelecekteki tıbbi ilerlemelerin habercisi olabilir ve insan beyninin sırlarının çözülmesine katkı sağlayabilir. Uzayda insan sağlığına dair araştırmaların gelecekteki potansiyeli, bilim camiasını heyecanlandırıyor!