W obliczu masowych zwolnień, zaprzestania lub anulowania finansowania badań oraz kontrowersyjnych dyrektyw politycznych pod przewodnictwem byłego prezydenta Donalda Trumpa, amerykańscy naukowcy zaczynają poszukiwać możliwości poza granicami Stanów Zjednoczonych. Ruch ten nie dotyczy jedynie eliminacji badań w obszarach niepreferowanych przez Trumpa, takich jak zmiany klimatyczne, ale obejmuje także innowacyjne dziedziny, jak sztuczna inteligencja czy technologia mRNA, które mogą mieć decydujące znaczenie dla przyszłości ludzkości.

Obawy dotyczące wolności naukowej i pluralizmu wzrosły na tyle, że wielu badaczy, w tym wybitny historyk Timothy Snyder, postanowiło opuścić USA na rzecz Kanady, Azji, oraz w szczególności Europy. Snyder, krytyczny wobec rządów Trumpa, zaakceptował ofertę Uniwersytetu w Toronto, co z pewnością wpłynie na jego badania dotyczące historii wschodnioeuropejskiej.

Wzrost znaczenia Niemiec

To właśnie Niemcy mogą skorzystać na obecnej sytuacji, a wiele instytucji badawczych na Starym Kontynencie stara się wykorzystać "drenaż mózgów" w USA. Chociaż równocześnie przywiązują dużą wagę do utrzymania zdrowych relacji z amerykańskimi partnerami, nie mogą zignorować rosnącej liczby zgłoszeń z USA. W 2023 roku liczba aplikacji na niemieckie stanowiska badawcze wzrosła co najmniej dwukrotnie w porównaniu do lat ubiegłych.

Według badania przeprowadzonego przez czasopismo "Nature", aż 75% amerykańskich naukowców poważnie rozważa opuszczenie USA, z ponad 1200 z 1600 uczestników rozważających emigrację do Kanady lub Europy. Szczególnie młodsi naukowcy, tacy jak doktoranci i absolwenci programów doktoranckich, są bardziej skłonni do zmiany miejsca pracy.

Niemcy jako centrum innowacji

Niemiecka scena badawcza może zaoferować wiele atrakcyjnych możliwości. Z budżetem wynoszącym około 6,3 miliarda euro rocznie i silnym wsparciem finansowym ze strony rządu, Niemcy są odpowiednią lokalizacją dla naukowców szukających stabilności i innowacyjnych projektów. Dodatkowo, niezależność naukowa jest tam gwarantowana konstytucyjnie, co przyciąga naukowców z całego świata.

Wyjątkową propozycję stanowi także oferta współpracy międzynarodowej. Wzrost inwestycji w badania i rozwój oraz nowoczesne technologie sprawiają, że Niemcy są zainteresowanym graczem na globalnym rynku keen na ukierunkowanie swoich badań na przyszłość. Potwierdzają to dane z "Nature Index" z 2023 roku, gdzie Niemcy zajmują trzecie miejsce pod względem publikacji naukowych na całym świecie, za USA i Chinami.

Potrzeba reform

Jednak dla Niemiec wyzwaniem staje się zminimalizowanie biurokracji oraz zapewnienie stabilnego finansowania i przyjaznych warunków dla naukowców. Wzmożenie atrakcyjności kariery akademickiej oraz uproszczenie procedur wizowych staną się kluczowe w nadchodzących latach. Jak podkreśla Otmar Wiestler, przewodniczący Stowarzyszenia Helmholtza, większa otwartość i elastyczność są niezbędne, aby przyciągnąć talenty naukowe, które mogą przyczynić się do dalszego rozwoju niemieckiego sektora badań i nauki.