W średniowieczu i epoce nowożytnej cła były istotnym elementem polityki gospodarczej krajów. Feudalni władcy oraz miejskie elity nakładały opłaty celne na szlakach handlowych, aby w zamian zapewnić ochronę karawan. Z rozwojem państw narodowych, cła stały się kluczowym narzędziem polityki merkantylistycznej, mającym na celu ochronę lokalnych rynków przed konkurencją zagraniczną oraz zapewnienie dochodów do skarbu państwa.

Przykładem są Ustawy Zbożowe w Wielkiej Brytanii w XIX wieku, które nakładały wysokie opłaty na import zboża w celu ochrony interesów lokalnych rolników. Ich zniesienie w 1846 roku otworzyło drogę do liberalizacji handlu, co miało swoje konsekwencje w kolejnych dziesięcioleciach.

Niestety, zmiany te nie zawsze prowadziły do pozytywnych skutków. Na przełomie XIX i XX wieku, w kontekście nadmiernego protekcjonizmu, wiele krajów próbowało bronić swoich gospodarek poprzez podnoszenie ceł. Kulminacją tych wysiłków była amerykańska ustawa Smoot-Hawley z 1930 roku, która nałożyła cła na ponad 20 tysięcy towarów, prowadząc do znacznego spadku handlu międzynarodowego i pogłębienia Wielkiego Kryzysu.

Po II wojnie światowej nastąpił zwrot ku współpracy międzynarodowej i redukcji barier handlowych. Powstał Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu (GATT), który zainicjował erę liberalizacji handlu. W miarę upływu lat, stawki celne były stopniowo obniżane, co przyczyniło się do rozwoju globalnego handlu.

Jednak w ostatnich dekadach cła znowu stały się narzędziem polityki ochronnej. Przywódcy wielu krajów, w tym Donald Trump, stosowali je w ramach tzw. wojen handlowych. Przykładem była wojna handlowa USA-Chiny, w której amerykańska administracja nałożyła wysokie cła na chińskie towary, co spowodowało odwet i podwyższenie taryf przez Chiny na amerykańskie produkty. Efektem tych działań były nie tylko wyższe ceny dla konsumentów w USA, ale także utrata miejsc pracy w wielu sektorach.

Analitycy wskazują na długofalowe skutki takich działań. W 2019 roku wojna celna spowodowała utratę lub brak 300 tysięcy miejsc pracy w USA. Firmy zmuszone były do reorganizacji swoich łańcuchów dostaw, co wpłynęło na globalne relacje handlowe.

Przykład konfliktu handlowego USA-Chiny nie jest jedynym, który pokazuje, jak niebezpieczne mogą być cła. Unia Europejska i USA mają swoje własne spory celne, co pokazuje, jak konflikty handlowe utrudniają wymianę towarów i wpływają na globalną gospodarkę.

Jednocześnie, w obliczu skomplikowanej sytuacji gospodarczej, państwa dążą do współpracy, aby unikać negatywnych skutków wojen handlowych. Takie umowy jak RCEP czy NAFTA ilustrują kierunek w stronę znoszenia ceł i przywracania swobodnej wymiany gospodarczej.

Cła mogą pełnić zarówno pozytywną, jak i negatywną rolę w gospodarce. Z jednej strony chronią lokalne przemysły, z drugiej — mogą prowadzić do wzrostu cen i ograniczenia konkurencyjności. Historia uczy, że rozsądne podejście do polityki cłowej jest kluczowe dla stabilności i rozwoju gospodarki.

Z perspektywy Donalda Trumpa, jego protekcjonistyczne działania mogą zaowocować nie tylko odwetowymi środkami ze strony partnerów handlowych, ale także szerszymi konsekwencjami dla globalnej gospodarki. Eksperci ostrzegają, że wzrost taryf może doprowadzić do spowolnienia gospodarczego oraz destabilizacji istniejących łańcuchów dostaw. Kluczowe pytanie brzmi: czy świat przejdzie przez te wahania bez poważniejszych konsekwencji, czy raczej historia z lat 30. powtórzy się i znów doświadczymy kryzysu?