Badania PIAAC (Programme for International Assessment of Adult Competencies) ujawniają alarmujące fakty na temat umiejętności dorosłych Polaków. W tegorocznej edycji, która obejmowała 31 krajów, Polska osiągnęła jedne z najgorszych wyników w trzech kluczowych obszarach: rozumienie tekstu czytanego, rozumowanie matematyczne oraz rozwiązywanie problemów. Te prestiżowe badania są nadzorowane przez OECD i mają na celu ocenę rzeczywistych umiejętności dorosłych w wieku 16-65 lat.

W Polsce w badaniach wzięło udział prawie 10 tysięcy osób z różnych środowisk. Niestety, wyniki pokazują, że w porównaniu do mieszkańców takich krajów jak Finlandia, Japonia czy Szwecja, Polacy wypadli naprawdę fatalnie, uzyskując jedne z najsłabszych rezultatów - tylko nieco lepiej od Portugalii i Chile.

Jednym z przykładów przedstawionych w raporcie PIAAC była sytuacja dotycząca przedszkola, w której respondenci musieli zrozumieć regulamin instytucji i podjąć decyzję na podstawie informacji z dwóch różnych tekstów. To zaledwie jedna z wielu sytuacji, które miały na celu sprawdzenie umiejętności życia codziennego.

Aż 39% Polaków miało poważne trudności z najprościej sformułowanymi zadaniami związanymi z czytaniem tekstów, a jeszcze bardziej niepokojące jest to, że procent osób z wysokimi umiejętnościami muzycznymi czy matematycznymi jest niezwykle niski. Tylko 2,5% osiągnęło 4. poziom w rozumieniu tekstu, a 3,7% w matematyce. Dla porównania, w krajach sąsiednich, takich jak Niemcy czy Czechy, wyniki są znacznie lepsze.

Co gorsze, odsetek Polaków, którzy nie poradzili sobie z najprostszych zadaniami wzrósł aż dwukrotnie w porównaniu z badaniami sprzed dekady. W 2012 roku niewystarczające umiejętności dotyczyły co piątego Polaka, dziś ten wskaźnik jest jeszcze wyższy. W innych krajach również odnotowano spadki, ale nie tak drastyczne jak w Polsce.

Dodatkowe zaskoczenie przynosi analiza wyników w kontekście wykształcenia respondetów. Co ciekawe, wśród osób z wykształceniem wyższym, również wystąpił znaczący spadek umiejętności. Dlaczego tak się dzieje? Badacze wskazują na kilka czynników, z których najważniejsza wydaje się być niska motywacja do podejmowania wysiłku w kształceniu umiejętności.

Jednak to nie wszystko. Organizatorzy badań PIAAC odkryli, że wśród ankieterów mogły występować poważne nieprawidłowości. W Polsce wycofano setki ankiet ze względu na wątpliwości dotyczące ich rzetelności, co może sugerować, że rzeczywiste wyniki mogły być jeszcze gorsze, niż wskazują oficjalne dane.

W kontekście tych wyników nie można nie zadać sobie pytania: dlaczego Polacy, którzy świetnie radzą sobie w badaniach międzynarodowych wśród młodzieży, mają tak poważne problemy jako dorośli? Czyżby stan edukacji w Polsce wymagał gruntownej analizy i reform? Te niepokojące wyniki budzą szereg wątpliwości dotyczących przyszłości polskiej edukacji i mogą spowodować, że kraj znajdzie się w pułapce braku kompetencji, które są niezbędne w szybko zmieniającym się świecie.