Büyük Okyanus'taki Hunga Tonga-Hunga Ha'apai yanardağı, 15 Ocak 2022'de tarihin en büyük patlamalarından birine sahne oldu. Bu olay sadece çevresel etkileriyle değil, patlama öncesinde gelen gizemli bir sinyalle bilim insanlarını şaşkına çevirdi.

Tokyo Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, devasa su altı yanardağı patlamasından yaklaşık 15 dakika önce yer yüzeyinde ilerleyen ve Rayleigh dalgası olarak adlandırılan bir tür sismik dalga kaydedildiğini keşfettiler. Bu dalganın, patlamanın habercisi olabileceği düşünülüyor.

Hunga Tonga'daki bu patlama, bilim insanları tarafından 1945’te Hiroşima’ya atılan atom bombasından tam bin kat daha güçlü olarak değerlendirildi. Beş büyük patlamanın sonuncusu devasa bir enerji açığa çıkararak tsunamilere yol açtı ve Tonga’da 4, Peru’da ise 2 kişi hayatını kaybetti. Olayın etkileri küresel çapta hissedildi.

Gizemli Sinyal: Rayleigh Dalgası

Tokyo Üniversitesi’nin yürüttüğü araştırmada, patlamadan 15 dakika önce bir tür sismik dalga kaydedildi. Bu dalga, yanardağdan tam 750 kilometre uzaklıkta tespit edildi. Genellikle volkanik patlamalar ve depremler sırasında oluşan Rayleigh dalgalarının, bu olayda çok daha farklı bir şekilde tetiklendiği ortaya çıktı.

Bilim insanları, bu dalgaların yanardağın kaldera duvarının altındaki okyanus kabuğundaki zayıf bir bölgeden kaynaklandığını düşünüyor. Söz konusu çatlak, deniz suyu ve magmanın yanardağın yeraltındaki magma odasına girmesine neden olarak büyük patlamayı tetikledi.

Erken Uyarı İçin Önemli Bir Adım

Araştırmacılar, bu tür sismik dalgaların büyük volkanik patlamalar öncesinde bir erken uyarı sistemi olarak kullanılabileceğine dikkat çekiyor. Makalenin ortak yazarı Mie Ichihara, "Bu tür bir analiz, patlama sırasında gerçek zamanlı olarak düşünülmedi. Ancak gelecekte bu veriler, su altı patlamalarının felaketlere yol açmadan önce tespit edilmesini sağlayabilir," diyerek bulguların önemine vurgu yaptı.

Büyük Patlamaları Tespit Etmek Mümkün Mü?

2022’deki patlama öncesinde kaydedilen sismik dalgaların, diğer yanardağ patlamalarından farklı olarak çok daha uzak bir mesafeden tespit edilmesi, bilim insanları için büyük bir keşif olarak değerlendiriliyor. Ancak ekip, bu dalgaların doğrudan patlamaya bağlayacak yeterli veri bulunmadığını da ekliyor.

Volkanik Felaketler Önlenebilir Mi?

Bu bulgular, gelecekte büyük patlamaların ve tsunamilerin önceden tespit edilmesine katkı sağlayabilir. Özellikle volkanik adaların yarattığı tsunami riskine dikkat çeken Ichihara, "Erken uyarılar, felaketlerin etkisini azaltmak açısından kritik öneme sahip. Bu tür bir analiz, büyük bir patlama öncesinde hayat kurtarıcı olabilir," dedi.

Doğanın Gücü Karşımızda

Hunga Tonga patlaması, doğanın devasa gücünü bir kez daha gözler önüne sererken, bilim dünyası bu tür felaketlere karşı yeni önlemler geliştirmek için çaba harcıyor. Gelecekteki volkanik patlamaların önceden tespit edilmesi, yüzlerce hatta binlerce hayatı kurtarabilir. Şimdi gözler, bu bulguların uygulanabilir bir erken uyarı sistemine dönüştürülmesinde.