W 2023 roku w Polsce współczynnik dzietności (TFR) wyniósł tylko 1,16, co oznacza, że na 100 kobiet w wieku rozrodczym urodziło się jedynie 116 dzieci. Dla porównania, aby zapewnić zastępowalność pokoleń, wskaźnik ten powinien wynosić około 2,1. Ostatni raz osiągnęliśmy poziom zastępowalności w latach 80-tych XX wieku.

Jak wygląda sytuacja w Polsce na tle innych krajów? W badaniach CIA Polska zajmuje niechlubne 217. miejsce spośród 227 krajów. To niepokojący wynik, szczególnie mając na uwadze, że najniższy współczynnik dzietności na świecie ma Tajwan (1,11), a Korea Południowa również wykazuje niższe wartości.

Niskie wskaźniki dzietności nie są problemem tylko Polski; obserwuje się je w całym rozwiniętym świecie. Średni wskaźnik dzietności w krajach OECD spadł z 3,3 w 1960 roku do 1,6 w 2022 roku. Dlaczego tak się dzieje? Coraz więcej badań wskazuje na to, że w krajach bogatszych i bardziej rozwiniętych na ogół występuje niższa dzietność. Przyczyny tego zjawiska są skomplikowane i obejmują niepewność gospodarczą, wysokie koszty życia oraz zmianę postaw społecznych.

W Polsce trudna sytuacja ekonomiczna oraz wysoka inflacja mogą wpływać na decyzje o macierzyństwie. W ostatnich latach mieliśmy do czynienia z pandemią, wojną na Ukrainie oraz rosnącymi kosztami życia, co prawdopodobnie zniechęciło wiele kobiet do rodzenia dzieci. Mimo że ostatnio inflacja zaczęła spadać, nie widać jeszcze pozytywnego wpływu na wskaźniki dzietności.

Na dodatek, zmieniają się wartości i oczekiwania społeczne — coraz więcej ludzi świadomie decyduje się na opóźnienie rodzicielstwa lub w ogóle rezygnuje z dziecka. W 2022 roku średni wiek matek rodzących swoje pierwsze dziecko wyniósł 28,2 lat. Rośnie także liczba kobiet, które nie planują mieć w ogóle dzieci.

Niska dzietność niesie ze sobą poważne konsekwencje, takie jak starzejące się społeczeństwo i obciążenie systemu emerytalnego, co może prowadzić do dużych wyzwań gospodarczych w przyszłości. W nadchodzących dekadach Polska może stanąć w obliczu ogromnego kryzysu demograficznego, jeśli obecne tendencje się nie zmienią.

Bez wsparcia ze strony władz, odpowiednich polityk rodzinnych i stworzenia warunków sprzyjających rodzinom, Polska może stanąć przed nieuchronnym kryzysem. Czy jesteśmy gotowi zmierzyć się z tym wyzwaniem? Czas pokaże.