Od początku 2025 roku w Polsce wchodzą w życie nowe przepisy ustawy o ochronie sygnalistów, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa osobom zgłaszającym nieprawidłowości. To przełomowa regulacja, która dotyczy szerokiego wachlarza obszarów, jak zdrowie publiczne, korupcja, czy ochrona środowiska.

Nowe prawo, które zaczyna obowiązywać od 25 września, wprowadza ochronę przed działaniami odwetowymi, w tym zwolnieniem z pracy, dla osób zgłaszających nieprawidłowości związane z miejscem pracy. Status sygnalisty jest nadawany automatycznie w momencie dokonania zgłoszenia, a dane osobowe takie jak tożsamość zgłaszającego muszą być ściśle chronione.

Sygnaliści mogą zgłaszać nieprawidłowości na różne sposoby: wewnętrznie w ramach firmy, zewnętrznie do Rzecznika Praw Obywatelskich lub organów publicznych, a nawet publicznie, np. przez media. Jednak Ministerstwo Pracy podkreśla, że ujawnienie sprawy w mediach powinno być ostatecznością.

Warto zauważyć, że nowe przepisy obejmują firmy zatrudniające co najmniej 50 osób, które będą zobowiązane do wprowadzenia wewnętrznych procedur zgłoszenia nieprawidłowości. Sektor finansowy jest wyjątkiem, gdzie obowiązek stworzenia odpowiednich kanałów zgłoszeń dotyczy wszystkich podmiotów. Natomiast jednostki organizacyjne gminy lub powiatu z mniej niż 10 tys. mieszkańców są zwolnione z tego obowiązku.

Po dokonaniu zgłoszenia, sygnalista musi otrzymać potwierdzenie w ciągu 7 dni roboczych. Pracodawca ma obowiązek podjąć odpowiednie działania w ciągu następnych dni, co może obejmować wszczęcie postępowania wyjaśniającego. Jak tłumaczy radca prawny dr Monika Wieczorek, procedura ta przypomina te stosowane w przypadkach związanych z mobbingiem, co stawia na pierwszym miejscu bezpieczeństwo sygnalistów.

Ponadto istotne jest, aby pracodawcy byli świadomi swoich nowych obowiązków i nie bagatelizowali zgłoszeń. W miastach, gdzie kultura organizacyjna wspiera sygnalistów, można spodziewać się większej jawności i lepszej jakości pracy przez eliminowanie nieprawidłowości, co ostatecznie przyniesie korzyści całej społeczności.

Czy nowe przepisy naprawdę zmienią coś w polskim świecie pracy? Czas pokaże!