Geniusz to także człowiek. Listy miłosne Einsteina idą pod młotek

Jeśli odłożyliście w tym roku trochę grosza i chcecie przeznaczyć go na coś wyjątkowego, to dom aukcyjny Christie’s przygotował prawdziwą gratkę. Już 11 grudnia odbędzie się aukcja 169 unikatowych pozycji, wśród których znajdują się niezwykle cenne dzieła i rękopisy. Jednak prawdziwą gwiazdą aukcji są listy miłosne Alberta Einsteina, które rzucają nowe światło na życie słynnego fizyka.

Na licytację trafią także partytury podpisane przez Beethovena, Brahmsa i Debussy’ego, XV-wieczna kopia „Eneidy” Wergiliusza, która należała do premiera Wielkiej Brytanii Williama Gladstone’a oraz średniowieczne teksty alchemiczne z około 1400 roku. To jednak listy miłosne Einsteina wzbudzają największe zainteresowanie - kolekcja liczy 43 wymienione między Einsteinem a jego pierwszą żoną, Milevą Marić, w latach 1898-1903.

Te unikalne dokumenty - łącznie 147 stron - dokumentują początki kariery naukowej Einsteina oraz jego życie osobiste. W tym okresie Einstein pracował w Federalnym Urzędzie Patentowym w Bernie, gdzie rozpoczął pracę nad teorią względności. W jednym z listów z sierpnia 1899 roku pisał do Milevy, że jest coraz bardziej przekonany, iż ówczesna elektrodynamika ciał w ruchu nie jest poprawna, a możliwe jest przedstawienie jej w prostszy sposób.

Oprócz naukowych rozważań, listy odkrywają bardziej intymną stronę Einsteina. Do Milevy, którą nazywał pieszczotliwie „Doxerl” (z niemieckiego: „laleczka”): „Wiem, że spośród wszystkich ludzi to Ty kochasz mnie najgłębiej i rozumiesz mnie najlepiej... Jak szczęśliwy i dumny będę, gdy razem doprowadzimy nasze prace nad względnością ruchu do zwycięskiego końca!”.

Mileva Marić – zapomniany geniusz?

Pochodząca z Serbii Mileva Marić była wybitną matematyczką i jedyną kobietą w sześciu osobowej grupie studentów na Politechnice w Zurychu, gdzie poznała Einsteina. Niektórzy historycy sugerują, że odegrała kluczową rolę w formułowaniu teorii, które znalazły się w przełomowych pracach Einsteina z 1905 roku, znanych jako „annus mirabilis” - pierwsze wydania tych prac również będą dostępne na aukcji.

Syn Einsteina, Hans Albert, wspominał, że rodzice często pracowali razem „wieczorami przy tym samym stole”. Choć Mileva nigdy nie otrzymała formalnego uznania, ich współpraca wyłania się z listów jako fundament pierwszych naukowych sukcesów Einsteina.

Einstein i Marić pobrali się 6 stycznia 1903 roku, mając wcześniej troje dzieci. Ich pierwsze dziecko, Lieserl, urodziło się w tajemnicy w 1902 roku. W listach pojawiają się rzadkie wzmianki o córce, która w 1903 roku zachorowała na szkarlatynę. Historycy sądzą, że Lieserl zmarła niedługo później, co jest jedną z najbardziej tajemniczych i tragicznych kart w historii rodziny Einsteina.

Małżeństwo zakończyło się rozwodem w 1919 roku, po pięciu latach separacji. Einstein, zgodnie z umową rozwodową, zobowiązał się przekazać Milewie potencjalne pieniądze z Nagrody Nobla. Słowa dotrzymał w 1921 roku, kiedy otrzymał Nobla za prace związane z teorią względności, których pierwsze zarysy pojawiały się w listach do Marić.

Listy Einsteina na aukcji to nie tylko okazja do zakupu historycznego dokumentu, ale także szansa na zgłębienie intymnych aspektów życia jednego z największych geniuszy w historii nauki. Co odkryją te niepublikowane wcześniej dokumenty? To pytanie, które z pewnością zaintryguje kolekcjonerów i wielbicieli historii.