Rosja z dnia na dzień traci dostęp do prestiżowego CERN, co stanowi drastyczny zwrot w światowej nauce. Choć kraj ten nie jest formalnym członkiem organizacji, od czasów zimnej wojny miał status obserwatora, symbolizujący współpracę naukową w duchu "nauki dla pokoju".

Wszystko zmienia się 30 listopada, gdy wygasa dotychczasowa współpraca, a jej nieodnowienie wymusza poważne konsekwencje. W międzyczasie CERN ograniczył swoje kontakty z Białorusią, co tylko podkreśla rosnące napięcia.

CERN, które obchodzi swoje 70-lecie, zaznacza, że decyzja nie przekreśla możliwości współpracy z jednostkami prywatnymi, lecz wstrzymuje wszelkie koneksje z instytucjami rosyjskimi.

Na tę decyzję ostro zareagowali jednak ukraińscy naukowcy oraz grupa Science4Peace, twierdząc, że całkowite zerwanie więzi ze Wspólnym Instytutem Badań Jądrowych w Moskwie może zaszkodzić międzynarodowym badaniom.

W obliczu tej sytuacji, Rosja oskarża CERN o wprowadzanie polityki do współpracy naukowej. Media wspierające Kreml oznajmiły, że Europa staje się "naukowym slumsu", a horyzont badań w Rosji formalnie "pozostaje otwarty". Rosyjskie instytucje pracują nad nowymi „krajowymi megaprojektami naukowymi”.

Jednak eksperci, w tym Michaił Kowalczuk z Instytutu Kurczatowa, pozostają sceptyczni, a wielu naukowców podkreśla, że sytuacja w rosyjskim środowisku naukowym staje się katastrofalna. Eksodus wiedzy z Rosji trwa nadal, a do tej pory około 90 rosyjskich specjalistów pracujących z CERN znalazło nowe zatrudnienie w zagranicznych instytucjach.

Straty nie dotyczą tylko Rosji - dla CERN także jest to poważna luka. Z rosyjskiego wkładu budżetowego, szacowanego na 2,7 miliona dolarów, niewielka część została już zasilona innymi funduszami. Dodatkowo, CERN ma zamiar ponieść koszty związane z nowym projektem, który planuje uruchomienie Wielkiego Zderzacza Hadronów w 2029 roku.

Eksperci obawiają się, że bez współpracy i wymiany wiedzy, rosyjskie badania w dziedzinie fizyki wysokich energii mogą ulec zapaści. Warto zaznaczyć, że twarde nauki były niegdyś jednym z atutów Rosji, a ich degradacja może mieć długotrwałe konsekwencje. Wybitni naukowcy z całego świata lamentują nad utratą kontaktów z rosyjskimi badaczami, którzy przez dawne więzi często wnosili istotne wkłady do światowej nauki.

To nie tylko tragedia dla nauki, ale wielka strata dla współczesnej cywilizacji, która potrzebuje międzynarodowej współpracy, aby osiągać postęp w badaniach naukowych. Co zatem przyniesie przyszłość tej opóźnionej współpracy? Zobaczymy, ale jeśli trendy się utrzymają, Rosja może musieć zmierzyć się z rosnącym izolacjonizmem w dziedzinie nauki.