Wprowadzenie nowego systemu kaucyjnego

18 marca odbyło się ważne posiedzenie podkomisji ds. monitorowania gospodarki odpadami, podczas którego omawiano kontrowersyjną propozycję Ministerstwa Klimatu. Uczestnicy spotkania, w tym przedstawiciele samorządów oraz eksperci branży odpadowej, wskazali na liczne niejasności i obawy dotyczące nowego modelu zarządzania odpadami, który może zadecydować o przyszłości polskiej gospodarki odpadami.

Centralizacja systemu odzysku

Ministerstwo klimatu zamierza wprowadzić system kaucyjny, którego skutkiem może być eliminacja 29 organizacji zajmujących się odzyskiem opakowań, które dotychczas wspierały recykling. Zamiast tego, mają one być zastąpione przez jedną instytucję: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), który ma zbierać opłaty i koordynować inwestycje związane z sortowaniem i recyklingiem odpadów. Eksperci zwracają jednak uwagę, że centralizacja tego systemu może prowadzić do braku motywacji producentów do skutecznego recyklingu, co może obniżyć efektywność całego systemu.

Krytyka nowego modelu

Celem nowego modelu jest zwiększenie poziomu zbiórki i recyklingu odpadów opakowaniowych, jednak zdaniem krytyków, brak konkurencji pomiędzy organizacjami odzysku może spowodować, że system stanie się nieefektywny i droższy. Przykład z Węgier, gdzie podobny model nie przyniósł oczekiwanych rezultatów w zakresie recyklingu, budzi obawy co do skuteczności polskiego rozwiązania.

Porównanie z innymi krajami

W 2022 roku na Węgrzech zaledwie 44,6% opakowań poddano recyklingowi, a w Chorwacji było to 52,4%. Na tle tych danych Polska, z wynikiem 55,5% w 2019 roku, wygląda lepiej, dzięki działalności organizacji odzysku. Wprowadzenie centralnego systemu może spowodować, że Polska znajdzie się w trudnej sytuacji, prawdopodobnie narażając się na kary ze strony Unii Europejskiej za niewystarczający poziom recyklingu.

Reakcje na zmiany

Jednakże ministerstwo ma nadzieję, że nowy system pomoże zrekompensować samorządom utratę dochodów w związku z wprowadzeniem opłat kaucyjnych. W teorii, jeśli system zostanie dobrze wdrożony, to mieszkańcy nie odczują podwyżek w opłatach za wywóz śmieci, ponieważ koszty te mają być przerzucane na producentów. Mimo to, eksperci wskazują, że w rezultacie ceny produktów w sklepach mogą wzrosnąć, ponieważ to konsumenci finalnie zapłacą za wszelkie podwyżki związane z nowymi regulacjami.

Negatywna reakcja przedsiębiorców

Reakcja przedsiębiorców na proponowany system jest negatywna. Twierdzą oni, że może on przynieść więcej szkód niż korzyści. Ministerstwo Klimatu zwraca uwagę na potrzebę współpracy pomiędzy różnymi elementami systemu i zapewnia, że środki uzyskane z opłat mają być przeznaczone wyłącznie na zagospodarowanie odpadów opakowaniowych. Jednocześnie podkreśla, że kluczowe jest, by nowe regulacje uwzględniały specyfikę polskiego rynku i doświadczenia innych krajów.

Podsumowanie i przyszłość systemu

Jaka przyszłość czeka polski system zarządzania odpadami? Na tym etapie jedyną pewną rzeczą jest, że zmiany te wywołają wiele emocji i analiz. W obliczu potencjalnych turbulencji w branży odpadowej, społeczeństwo ma prawo wiedzieć, jakie będą konsekwencje wprowadzenia tak fundamentalnych reform.