Najwyższa Izba Kontroli (NIK) w swoim najnowszym sprawozdaniu ujawnia alarmujące nieprawidłowości związane z koncesjonowaniem wydobycia kopalin w Kopalni Węgla Brunatnego „Turów”. Kontrolerzy wskazują, że koncesjonowanie wydobycia jest kluczowe dla racjonalnego zarządzania surowcami oraz ochrony zasobów naturalnych i środowiska.

NIK przeprowadziła kontrolę, która obejmowała Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz 21 jednostek samorządu terytorialnego od stycznia 2018 roku do sierpnia 2023 roku. Wyniki kontroli są szokujące – kilka urzędów marszałkowskich oraz starostw nie przestrzegało przepisów prawa podczas wydawania decyzji koncesyjnych, co w niektórych przypadkach skutkowało rażącymi naruszeniami przepisów prawa EU.

Co więcej, nieodpowiednie działania przyczyniły się do ciężkich konsekwencji finansowych – Polska będzie zobowiązana do zapłaty aż 35 mln euro stronie czeskiej oraz łącznej kwoty 68,6 mln euro potrąconej przez Komisję Europejską z refundacji dla Polski.

W kontekście działań w Turowie, sytuacja jest znana od lat. NIK odkryła, że starostowie i inne jednostki wydawały koncesje bez wymaganej podstawy prawnej. W 2012 roku NIK wykazała, że procedury administracyjne dotyczące poszukiwań gazu łupkowego były nie tylko nierzetelne, ale także przewlekłe, co znacznie opóźniło rozwój sektora wydobywczego w Polsce.

W najnowszym raporcie NIK zwraca również uwagę na fakt, że społeczeństwo nie ma pełnej wiedzy na temat negatywnych skutków działalności wydobywczej. Wśród skutków wymienia się straty naturalnych zasobów, degradację gruntów i środowiska oraz niewłaściwe praktyki w zakresie usuwania odpadów.

W związku z tym do Ministra Klimatu i Środowiska wystosowano postulaty dotyczące wprowadzenia nowych norm w prawie geologicznym i górniczym oraz zwiększenia efektywności kontroli wydawania koncesji.

To niepokojący sygnał, który wskazuje na konieczność wygaszenia obecnych procedur oraz znacznej poprawy jakości zarządzania w sektorze wydobywczym. Bez wyraźnych zmian Polska może ponieść jeszcze większe straty, a lokalne społeczności będą bezpośrednio odczuwać skutki działań, które zagrażają ich zdrowiu i środowisku.