Nowy raport Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego (ISK) w Polsce ujawnia niepokojące tendencje w uczestnictwie wiernych w praktykach religijnych. W porównaniu do lat ubiegłych, w 2023 roku odnotowano niewielkie spadki zarówno w liczbie parafii, jak i uczestnictwie w sakramentach oraz katechezie, co skłania do zastanowienia się nad stanem Kościoła w Polsce.

Konferencja prasowa, która odbyła się w Warszawie, przyniosła wiele dyskusji na temat danych, które zbierano przez cały rok. Swoje przemyślenia na temat raportu przedstawili m.in. dr hab. Marcin Jewdokimow oraz ks. dr hab. Wojciech Sadłoń, którzy zwrócili uwagę na kontekst europejski i globalny. Warto zauważyć, że polskie parafie stanowią około 9% wszystkich parafii w Europie i 4,5% na świecie, co dowodzi znaczącej obecności Kościoła katolickiego w Polsce.

Jednakże trzeba zaznaczyć, że obecna liczba wiernych, uczestniczących w niedzielnej Eucharystii, stale malała od lat 80. XX wieku. W 1980 roku wskaźnik dominicantes wynosił 51%, a w 2023 roku spadł do zaledwie 29%. Naukowcy zauważyli, że ten spadek był szczególnie widoczny w czasie pandemii, co z pewnością miało wpływ na religijność Polaków.

Ponadto raport wskazuje na wyraźny spadek udzielania sakramentów, zwłaszcza sakramentu małżeństwa, gdzie odnotowano spadek aż o 12% w porównaniu do roku poprzedniego. To znak, że społeczeństwo polskie przechodzi istotne zmiany kulturowe i demograficzne.

Co więcej, w 2023 roku udział comunicantes wyniósł tylko 14%, jednak nowy wskaźnik communicantes względny, czyli liczba osób przyjmujących Komunię Świętą w stosunku do uczestników Eucharystii, wyniósł już 48%. To może sugerować, że Polacy coraz poważniej traktują swoje życie religijne, starając się uczestniczyć w Mszy Świętej nie tylko z przyzwyczajenia, ale z autentycznym pragnieniem duchowego uczestnictwa.

Różnice w uczestnictwie w katechezie również budzą niepokój – w niektórych diecezjach, takich jak przemyska i tarnowska, uczestnictwo wynosi około 96%, natomiast w archidiecezji warszawskiej tylko nieco ponad 50%. To wskazuje na głębokie podziały w praktykach religijnych w zależności od regionu.

Prof. Krzysztof Koseła, przewodniczący Rady Naukowej ISKK, zauważył, że współczesne społeczeństwo polskie zmienia się w szybkim tempie, z coraz większym wpływem cyfryzacji i spadającą liczbą małżeństw. Wskazał również, że pomimo zmniejszającej się liczby alumnów, które może sugerować kryzys formacji duchownej, nie należy mówić o kryzysie całego Kościoła.

Zgromadzone dane są wynikiem pracy proboszczów oraz współpracy z Episkopatem Polski i innymi instytucjami, co stanowi ważny krok w kierunku lepszego zrozumienia zmian zachodzących w polskim Kościele. Jak zaznaczył dyrektor ISKK, nowe metody zbierania danych mogą przynieść jeszcze bardziej precyzyjne wyniki w krótkim czasie.