Karol Kubak

Naukowcy, korzystając z nowoczesnych technologii, w tym obrazów satelitarnych i danych meteorologicznych, ujawnili niepokojący związek pomiędzy zjawiskiem El Niño a rosnącym ryzykiem pożarów w Amazonii. W wyniku tych badań powstaje narzędzie, które ma na celu przewidywanie zagrożeń ekologicznych, mogące być stosowane nie tylko w Amazonii, ale również w innych regionach globu.

El Niño to naturalne zjawisko klimatyczne, które charakteryzuje się zmianami temperatury powierzchni oceanu na Pacyfiku, mającym bezpośredni wpływ na globalny klimat. Efekty tego zjawiska są odczuwalne na całym świecie, w tym w postaci suszy, opadów deszczu oraz zwiększonej intensywności pożarów.

Amazonia, znana z ogromnej bioróżnorodności i bujnej roślinności, zmaga się w ostatnich latach z wyniszczającymi pożarami, które mają swoje źródło zarówno w działalności ludzkiej, jak i w zmieniających się warunkach klimatycznych. Tylko w 2024 roku odnotowano największą liczbę pożarów w brazylijskiej Amazonii od 2010 roku, zbliżając się do alarmujących 132 211 przypadków, co świadczy o poważnym kryzysie środowiskowym.

Naukowcy z Instytutu Geonauk na Uniwersytecie w São Paulo, w ramach projektu badawczego SACRE, analizują wpływ meteorologicznych i hydrologicznych suszy na występowanie pożarów. Wyniki wskazują, że ekstremalne zjawiska El Niño w latach 2015-2016 korelują z obszarami, które doświadczyły wystarczających poziomów wilgoci i wody gruntowej niezbędnych do przetrwania roślin.

— Kiedy występują ekstremalne zjawiska związane z El Niño, lasy amazonijskie są bardziej podatne na pożary. W sytuacji skrajnej suszy, roślinność, szczególnie te mniejsze drzewa z płytkim systemem korzeniowym, cierpią jako pierwsze. To sprawia, że lasy stają się coraz mniej odporne na pożary — wyjaśnia profesor Bruno Conicelli.

Jednym z najważniejszych aspektów prowadzonych badań jest stworzenie indeksu ryzyka pożarów, który będzie uwzględniał zarówno czynniki meteorologiczne, jak i hydrologiczne. Przewiduje się, że ten model będzie mógł znaleźć zastosowanie także w innych regionach, będąc narzędziem do oceny ryzyka globalnych pożarów.

Dzięki tym badaniom zwiększa się świadomość skutków działania El Niño na ekosystemy oraz ich implikacji dla przyszłości. Zmiany klimatu, w tym częstsze i intensywniejsze zjawiska El Niño, mogą prowadzić do katastrofalnych skutków dla Amazonii i innych ważnych ekosystemów na świecie. Naukowcy apelują o większą uwagę oraz działania prewencyjne, aby zminimalizować wpływ tych zjawisk na nasze środowisko.