Węgry znalazły się w trudnej sytuacji, jako jedyny kraj Unii Europejskiej, który doświadczył zastosowania mechanizmu mającego na celu ochronę interesów finansowych wspólnoty. Przepisy dotyczące tzw. warunkowości, wprowadzone w 2020 roku, umożliwiają tymczasowe wstrzymywanie wypłat z budżetu UE dla krajów z problemami dotyczącymi praworządności.

Decyzja o uruchomieniu tego mechanizmu została podjęta przez państwa członkowskie w grudniu 2022 roku, na wniosek Komisji Europejskiej. Główne powody to nieprawidłowości związane z zamówieniami publicznymi, działania prokuratorskie, konflikty interesów oraz unikanie walki z korupcją. Szczególnie problematyczne są tzw. trusty, co prowadzi do nieprzejrzystości w wydawaniu unijnych funduszy, które nie znajdują się pod regulacjami prawa unijnego.

W wyniku tej decyzji Węgry straciły dostęp do ponad połowy funduszy z polityki spójności, co może mieć poważne konsekwencje dla gospodarki kraju. Brak funduszy z Krajowego Planu Odbudowy (KPO) także niekorzystnie wpływa na sytuację finansową Budapesztu. Ostatni raport Komisji wskazuje na poważne luki w węgierskim prawodawstwie, które uniemożliwiają prawidłowe korzystanie z tych funduszy.

Na początku grudnia węgierski rząd zaproponował zmiany w przepisach dotyczących zamówień publicznych i zwrócił się do Komisji o ponowną ocenę zasadności blokady funduszy. Niestety, KE oceniła, że wprowadzone reformy nie są wystarczające, by w pełni odpowiedzieć na zgłoszone zastrzeżenia.

Węgry mogą na każdym etapie zwrócić się do Brukseli o nową ocenę sytuacji, ale ze względu na obecne napięcia między rządem a Komisją, nie jest jasne, jak szybko i skutecznie to się odbędzie. W oczach Brukseli działania rządu węgierskiego w zakresie praworządności pozostają niewystarczające i budzą obawy o dalszy los unijnych pieniędzy, które są niezwykle ważne w kontekście odbudowy po pandemii.

Na koniec warto dodać, że łącznie Węgry mają do zrealizowania ambitny plan reform, którego realizacja jest kluczowa dla ich przyszłości. Czy rząd węgierski podejmie kroki, które przekonają Komisję do zmiany stanowiska? Czas pokaże!