Główny Urząd Statystyczny (GUS) zaskoczył w połowie marca, ogłaszając zmiany w koszyku inflacyjnym, które mają znaczący wpływ na obliczanie inflacji w Polsce. Jak wskazuje Polski Instytut Ekonomiczny (PIE), to co prawda rutynowa procedura, ale tegoroczne korekty są bezprecedensowe w swojej skali.

Warto zaznaczyć, że inflacja za styczeń została obniżona o 0,4 punktu procentowego, co czyni tę rewizję największą od dwóch dekad. Historycznie, zmiany wag miały niewielki wpływ na inflację, lecz w 2022 roku korekty spowodowały wzrost inflacji z 9,2% do 9,4%.

Czynniki wpływające na tą sytuację są różnorodne. W ostatnich latach wydatki na żywność oraz nośniki energii dominowały w wydatkach Polaków. Jednak, jak zauważają eksperci, w 2024 roku nastąpił zauważalny spadek ich udziału w ogólnym koszyku, co przyczyniło się do normalizacji wskaźników inflacyjnych. W wyniku tego przesunięcia, inflacja według nowego koszyka obliczana jest na niższym poziomie.

Obecna struktura koszyka zaczyna przypominać tę sprzed pandemii, kiedy Polacy wydawali mniejsze sumy na usługi i większe na żywność. Jednak w miarę jak restrykcje były znoszone, wydatki na usługi, rekreację i transport zaczęły ponownie rosnąć, a udział wydatków na żywność malał.

Z danych GUS wynika, że największy wzrost wartości koszyka odnotowano w kategorii transportu (+1,8 pp) i rekreacji oraz kultury (+0,8 pp). Udział wydatków na żywność i napoje bezalkoholowe spadł do 25,9%, co wskazuje na spadek o 1,8 pp w porównaniu z rokiem 2023.

Co więcej, niedawny raport agencji ASM SFA ukazał, że w lutym 2025 roku średnia cena koszyka zakupowego wzrosła o 0,86% w skali miesiąca, osiągając 314,88 PLN. Warto zauważyć, że dane te mogą się różnić od oficjalnych statystyk GUS, które wskazały wzrost o 0,3% miesięcznie i 4,9% rocznie.

Sklepy również odnotowują różnice cenowe: sieć Netto zanotowała najwyższy wzrost cen, podczas gdy E. Leclerc zaznaczył spadek. Najniższą średnią cenę koszyka zakupowego miał Auchan, co może wskazywać na zmieniające się preferencje zakupowe konsumentów.

Dodatkowo, warto wspomnieć o zmianach na najwyższych szczeblach GUS. 1 stycznia 2025 roku nowym prezesem instytucji został dr hab. Marek Cierpiała-Wolan, po odwołaniu Dominika Rozkruta. Zmiany te mogą sugerować nowe podejście do obliczania inflacji i przyszłych prognoz gospodarczych.

Rewolucja w koszyku inflacyjnym w Polsce nie tylko wpływa na codzienne zakupy Polaków, lecz również stawia nowe wyzwania przed ekonomistami i politykami.