"Samo składanie zapytań kredytowych może istotnie wpływać na ocenę zdolności kredytowej konsumenta, niezależnie od decyzji kredytowej" – informuje UOKiK w swoim poniedziałkowym komunikacie. Urząd zaznacza, że konsumenci nie mają rzetelnych informacji na temat tego, jak długo wcześniejsze zapytania wpływają na scoring kredytowy.

UOKiK wskazuje, że model scoringowy może ograniczać konkurencję. "Racjonalny konsument, chcąc uzyskać najlepsze warunki kredytu hipotecznego, składa wiele zapytań do różnych banków. Często nie zdaje sobie sprawy, że każde kolejne zapytanie może obniżyć jego punktację scoringową, niezależnie od otrzymanej decyzji kredytowej" – podkreśla Tomasz Chróstny, prezes UOKiK.

Porównuje to do sytuacji na innych rynkach: to tak, jakby same próby uzyskania wyceny polisy w kilku firmach ubezpieczeniowych wpływały na obniżenie oferty. Jeżeli konsument złoży wnioski o kredyt w kilku instytucjach, by porównać oferty, naraża się na obniżenie swojej punktacji w BIK, co negatywnie wpływa na jego zdolność kredytową w całym sektorze bankowym. UOKiK podkreśla, że taki mechanizm może być antykonkurencyjny, zniechęcając świadomych konsumentów do poszukiwania najlepszych ofert.

Model scoringowy może dyskryminować aktywnych klientów, którzy chcą przeglądać oferty finansowe, by wybrać najkorzystniejszą opcję. Jest to szczególnie problematyczne dla osób ubiegających się o kredyt hipoteczny, który często musi być uzyskany w krótkim czasie ze względu na terminowość zakupu mieszkania. To z kolei stawia konsumentów w trudnej sytuacji, gdyż ich liczne zapytania mogą skutkować obniżeniem zdolności kredytowej oraz gorszymi warunkami lub wręcz odmową kredytu.

Warto dodać, że praktyki związane z scoringiem mogą mieć długofalowe konsekwencje. Konsument, który skarżył się do UOKiK, doświadczył znacznego obniżenia swojego scoringu po złożeniu zapytań do pięciu banków w ciągu miesiąca, mimo że nie otrzymał żadnej odmowy kredytowej.

"Takie postępowanie w ocenie zdolności kredytowej wydaje się być trudne do wytłumaczenia i może uchylać się od celu, jakim jest uczciwa ocena sytuacji finansowej konsumenta. Z drugiej strony, banki powinny być świadome, że nadmierne obniżanie zdolności kredytowej klientów może obniżać ich własne sprzedaże kredytów, które już są ograniczone przez wysokie stopy procentowe" – dodaje prezes UOKiK.

UOKiK wszczął dochodzenie w sprawie tej praktyki, badając, czy model scoringowy nie ogranicza konkurencji. Zbadane zostanie, czy nie dochodzi do antykonkurencyjnej wymiany informacji między instytucjami finansowymi o zapytaniach konsumentów. Problematyka ta dotyka zarówno kredytów konsumpcyjnych, jak i hipotecznych.

Postępowanie jest jedynie wyjaśniające i nie jest skierowane przeciwko konkretnym podmiotom. Jeżeli podejrzenia potwierdzą się, UOKiK może wszcząć postępowanie antymonopolowe i nałożyć kary sięgające 10% rocznego obrotu, jeżeli wprowadzone praktyki będą uznane za ograniczające konkurencję. To niezwykle ważny krok, który może zmienić sytuację na rynku kredytów, chroniąc prawa konsumentów oraz promując uczciwą konkurencję.