Program PIAAC (Programme for International Assessment of Adult Competencies) jest wiodącym badaniem międzynarodowym, które ocenia umiejętności dorosłych w zakresie rozumienia tekstu, rozumowania matematycznego oraz zdolności do rozwiązywania problemów. W 2022 roku do badania przystąpiło aż 31 krajów, z czego w Polsce przeprowadzono ankiety wśród prawie 10 tysięcy osób w przedziale wiekowym 16-65 lat.

Dr Michał Sitek z Instytutu Badań Edukacyjnych podkreśla, że testy nie mają charakteru trudnych zadań akademickich, lecz dotyczą rzeczywistych sytuacji życiowych, z którymi każdy dorosły powinien sobie poradzić.

Niestety wyniki Polski były alarmujące. W każdej z badanych umiejętności Polska uzyskała jedne z najmniejszych wyników wśród uczestniczących krajów, plasując się w ogonie zestawienia, tuż przed Portugalią i Chile.

Jednym z przykładów testu w raporcie jest zadanie dotyczące przedszkola, które wymagało porównania regulaminu i ogłoszenia. Prawie 40% Polaków miało poważny problem z takim zadaniem, co pokazuje, jak dramatyczna jest sytuacja w zakresie umiejętności czytania ze zrozumieniem.

Interesujące jest również to, że w porównaniu do wyników sprzed dziesięciu lat, obecny raport pokazuje, że liczba osób, które miały trudności z najprostszymi zadaniami, wzrosła dwukrotnie. Zaledwie 39% badanych poradziło sobie z podstawowymi pytaniami dotyczącymi rozumienia tekstu, co stawia Polskę w niekorzystnym świetle w porównaniu do innych krajów, jak Niemcy czy Czechy.

Wynik ten jest jeszcze mniej optymistyczny, gdy weźmiemy pod uwagę umiejętności matematyczne. Zaledwie 2,5% badanych osiągnęło wysoki poziom biegłości w matematyce. W innych krajach, takich jak Niemcy czy Estonia, te wyniki są znacznie wyższe, co wzmaga wątpliwości co do jakości polskiego systemu edukacji.

Dodatkowo, to, co wywołuje największą konsternację, to fakt, że w Polsce ujawniono wiele nieprawidłowości w zbieraniu danych. W wyniku tego aż 774 ankiety zostały wykluczone z badania z powodu wątpliwości co do ich autentyczności. Wzbudza to pytania o rzetelność wyników.

Dr Sitek przyznaje, że wyniki powinny budzić niepokój, a badacze rozważali możliwość całkowitego wycofania polskiego raportu. Eksperci postrzegają te wyniki jako szokujące, ponieważ Polska zanotowała znaczny spadek umiejętności, mimo że młodsze pokolenie, jak pokazuje badanie PISA, zdobywa dobre oceny.

Niniejszy raport skłania do refleksji nad stanem polskiego społeczeństwa i jego umiejętnościami. Jak to możliwe, że nastolatkowie osiągają dobre wyniki, a dorośli wypadają tak słabo? Jakie są tego przyczyny i co możemy zrobić, aby poprawić sytuację? To pytania, na które warto szukać odpowiedzi, zanim zaczniemy myśleć o kolejnych badaniach.