Eksperci od lat podkreślają, że wprowadzenie systemowo zorganizowanych Centrów Zdrowia Psychicznego (CZP) mogłoby zrewolucjonizować opiekę psychiatryczną w Polsce. System ten miałby na celu ułatwienie dostępu do psychiatry oraz ograniczenie kosztownych pobytów w zamkniętych oddziałach.

Jednak obecny status tego projektu pozostaje niejasny. Ostatnie wydarzenia, w tym nakaz ministerstwa usunięcia wpisów ekspertów na temat CZP, budzą wiele wątpliwości. Izabela Leszczyna powołała nowy zespół, który ma przemyśleć wcześniejsze rekomendacje, ale lekarze oraz pacjenci planują protesty w Warszawie na początku grudnia.

Aż 8 milionów Polaków zmaga się z problemami psychicznymi, a w 2023 roku życie straciło 5 233 osób, co podkreśla pilną potrzebę wsparcia w tej dziedzinie.

Kluczowymi postaciami w wprowadzeniu reformy byli trzej psychiatrzy: dr Marek Balicki, dr Andrzej Cechnicki oraz prof. Jacek Wciórka, którzy postulowali, by CZP działały prewencyjnie, nie tylko w sytuacjach kryzysowych. Ich celem było zapewnienie, aby pacjenci otrzymywali wsparcie we własnym środowisku, co zmniejszałoby ich ryzyko hospitalizacji.

Prace nad CZP rozpoczęły się w lipcu 2018 roku, jednak idea pozostaje w fazie pilotażu, co podkreśla niepewność ich dalszego losu. Ministerstwo Zdrowia ogłosiło, że pilot trwa do czerwca 2025 roku, jednak zlikwidowano eksperckie Biuro ds. pilotażu.

Ostatnie miesiące przyniosły zaskakujące zmiany. Na posiedzeniu Rady ds. Zdrowia Psychicznego zapowiedziano, iż nowe centra nie będą tworzone, a istniejące czynniki finansowe mogą powrócić do modelu sprzed 2018 roku, który został uznany za nieefektywny. Eksperci podnoszą alarm, twierdząc, że taki krok to regres w reformach psychiatrii.

Pojedyncze centra zdrowia psychicznego przyniosły pozytywne efekty. W regionach, gdzie zostały wprowadzone, odnotowano spadek liczby hospitalizacji oraz krótszy czas oczekiwania na pomoc. Jednak różnice w efektywności działania poszczególnych miejsc wywołują obawy o przyszłość reformy.

Związki pacjentów podkreślają istotność leczenia środowiskowego, które pozwala na szybszy powrót do neurologicznej i psychicznej równowagi. Pacjenci, jak Katarzyna Szczerbowska, apelują o kontynuację reform, które stawiają na człowieka i jego potrzeby, a nie na starą, nieefektywną biurokrację.

Równocześnie ze strony ministerstwa pojawiły się obietnice dalszej pracy nad systemem. Ministerstwa Health zapewnia, że celem jest stworzenie spójnego modelu, który obejmie wszystkie części Polski.

Jednak w związku z ostatnimi działaniami ministerstwa, niektórzy eksperci poszukują w tej sytuacji problemów, sugerując, że zamiast przejrzystości pojawia się schyłek ambitnych planów na rzecz starych rozwiązań.

Dalszy rozwój sytuacji wzbudza obawę, że projekt zdrowia psychicznego zostanie zaniedbany, co może prowadzić do kryzysu w społeczeństwie. Nadzwyczajny Kongres Zdrowia Psychicznego planowany na 5 grudnia w Warszawie będzie próbą odpowiedzi na aktualne niepokojące sygnały współczesnej psychiatrii.