Najnowsze badania, prowadzone przez pracownię Trzy Epoki z Klimontowa, miały na celu potwierdzenie istnienia osady ludności kultury pucharów lejkowatych z lat 3700-3200 p.n.e. Już wcześniej były znane pewne ślady jej obecności.

Podczas prac badawczych w Sandomierzu, naukowcy odkryli dom z okresu neolitu, który niespodziewanie ujawnił znacznie więcej niż się spodziewano. Jak wyjaśnił dr hab. Marek Florek z sandomierskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, badania nie tylko potwierdziły istnienie osady, ale także ujawniły dużą ilość jam – piwniczek do przechowywania żywności. W tych piwniczkach odkryto fragmenty naczyń glinianych, narzędzia krzemienne oraz pozostałości zwierzęce, co świadczy o zaawansowanym podejściu tych ludzi do gromadzenia zapasów.

Największym zaskoczeniem stały się jednak pozostałości jeszcze starszej osady kultury ceramiki wstęgowej rytej, proponowanej jako jedna z pierwszych osad rolniczych w tym regionie. Ustalono, że znalezisko to jest datowane na nawet 6000 lat temu, co czyni je jednym z najwcześniejszych dowodów na osadnictwo w tej części Polski. Odkryto fragmenty „długiego domu”, opartego na konstrukcji słupowej, o unikalnym rozkładzie – zorientowany na osi północ-południe. Jego wymiary wynoszą około 6 metrów szerokości i przekraczają 20 metrów długości!

To niezwykłe odkrycie jest pierwszym tego typu na Wyżynie Sandomierskiej. Dr hab. Florek podkreśla, że domy tej konstrukcji znane były dotąd tylko z Kujaw, Podkarpacia i Małopolski. Odkrycia wskazują, że na tym obszarze wczesnego neolitu istniała trwała struktura osadnicza, a nie tylko tymczasowe obozowiska. Ponadto, potwierdza to ciągłość osadnictwa na tym terenie na przestrzeni tysięcy lat, co z pewnością zachwyca archeologów.

W bezpośrednim sąsiedztwie budynku znaleziono także ślady jam gospodarczych, w tym tzw. glinianki, używane do wydobywania materiału do budowy ścian. Co ciekawe, oprócz ceramiki zdobionej liniami rytymi, w dwóch jamach odkryto także wytwory ze skały wulkanicznej (obsydian), wskazujące na wymianę handlową z terenami współczesnej Słowacji i Węgier. Zidentyfikowano również fragmenty neolitycznego naczynia z kultury lubelsko-wołyńskiej, co sugeruje obecność kontaktów między różnymi kulturami w tym regionie.

Po zakończeniu badań, wszystkie odkryte artefakty zostaną przekazane do Muzeum Zamkowego w Sandomierzu, gdzie będą mogły być badane oraz prezentowane. Kultura ceramiki wstęgowej rytej, rozwijająca się w centralnej i wschodniej Europie od około 5500 do 4500 roku p.n.e., była znana z charakterystycznych ornamentów w formie rytych wstęg w naczyniach, co czyniło ją wyjątkową i niezwykle interesującą w kontekście europejskiej prehistorii. Ludność tej kultury zajmowała się rolnictwem oraz hodowlą zwierząt, a ich dziedzictwo pozostaje ważnym elementem w historiografii regionu.