Kosmiczna archeologia osiąga nowy wymiar! Teleskop kosmologiczny Atacama (ACT), położony w Andach chilijskich, zarejestrował niezwykły moment, kiedy wszechświat miał zaledwie 380 000 lat. To jak spojrzenie na nowo narodzone niemowlę, które dopiero zaczyna poznawać świat.

W tym kluczowym czasie gorąca plazma zaczęła się ochładzać, umożliwiając promieniom świetlnym swobodne podróżowanie. To właśnie te mikrofalowe promieniowanie tła (CMB – cosmic microwave background) udało się uchwycić naukowcom. Choć wcześniejsze obrazy z teleskopu Plancka dostarczyły cennych informacji, ACT przewyższa je pięciokrotnie lepszą rozdzielczością i czułością. "Sygnał polaryzacji stał się bardziej wyraźny niż kiedykolwiek wcześniej," mówi Sigurd Naess z Uniwersytetu w Oslo.

Obrazy te nie tylko ukazują różne gęstości materii, ale także dokładny ruch pierwotnych atomów wodoru i helu, co jest kluczowe w badaniu tego, jak formowały się pierwsze struktury galaktyczne. "Nie tylko widzimy, gdzie co się znajdowało, ale też, jak to się poruszało," dodaje dr Suzanne Staggs, kierowniczka projektu z Uniwersytetu Princeton.

Nowe dane dostarczają również niesłychanych informacji o rozmiarze obserwowalnego wszechświata – rozciąga się on na prawie 50 miliardów lat świetlnych w każdą stronę. Co więcej, jego masa to zaskakujące 1 900 „zetta-Słońc” – niemal dwa tryliony trylionów (2 x 10^24) gwiazd o masie Słońca. Tylko około 100 zetty to zwykła materia, którą jesteśmy w stanie obserwować. Pozostałe 500 zetty to tajemnicza ciemna materia, natomiast 1 300 zetty to ciemna energia, która przyspiesza ekspansję wszechświata.

Ciekawostką jest to, że naukowcy wciąż nie wiedzą, czym dokładnie jest ciemna materia i ciemna energia, ale badania CMB dostarczają kluczowych wskazówek do ich zrozumienia. Nowe obrazy odzwierciedlają subtelne zmiany w gęstości i prędkości gazów, które wypełniają młody wszechświat. To, co z pozoru wygląda jak mgliste chmury, to różnice w gęstości w morzu wodoru i helu – prawdziwy labirynt wszechświata.

Dzięki tym szczegółowym obrazom, naukowcy są o krok bliżej do odpowiedzi na pytania dotyczące powstania naszego wszechświata. „Patrząc wstecz, możemy złożyć historię ewolucji wszechświata w bogate i złożone miejsce, w którym żyjemy dzisiaj,” mówi Jo Dunkley, profesor astrofizyki na Uniwersytecie Princeton.

Odkrycia te są nie tylko fascynujące, ale także rzucają nowe światło na fundamentalne pytania dotyczące struktury i ewolucji wszechświata. Kontynuując badania nad tymi zjawiskami, naukowcy dążą do zrozumienia, jak pierwsze galaktyki i gwiazdy pojawiły się z pierwotnego kosmicznego tła. ACT otwiera drzwi do przeszłości, dostarczając narzędzi do badania tajemnic, które wciąż kryją się w otaczającym nas wszechświecie.

Z każdym nowym odkryciem wkroczyliśmy w erę ekstremalnie zaawansowanej kosmicznej archeologii, a przyszłość astronomii zdaje się być bardziej ekscytująca niż kiedykolwiek!